• 

آشنایی با اصول خودمراقبتی در دوران بارداری

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت روند نرخ بارداری در جهان رو به افزایش است اما بایستی توجه داشت دوران بارداری یکی از مراحل پرخطر در زندگی خانم ها می باشد و نیازمند توجه خاص و رعایت اصول خودمراقبتی ویژه دوران بارداری است. در طب ایرانی راهکارها و توصیه هایی برای سبک زندگی سالم ویژه دوران بارداری بیان شده است که رعایت آنها در جلوگیری از عوارض بارداری و بروز مشکل برای سلامت مادر و جنین بسیار موثر است. در این مقاله تعدادی از مهمترین توصیه های طب ایرانی با موضوعات کیفیت و کمیت تغذیه، میزان فعالیت و حرکات بدنی، چگونگی استحمام، نحوه مقاربت طی بارداری و کنترل هیجانات بیان شده است و مطالعه آن سبب می شود آگاهی شما نسبت به سبک زندگی سالم در دوران بارداری ارتقا یابد.

توصیه های سبک زندگی سالم ویژه دوران بارداری

الف) کیفیت و کمیت تغذیه:

با توجه به اینکه نیاز خانم باردار به مواد غذایی افزایش می یابد لازم است خانم باردار در چند وعده و در هر وعده حجم کمی غذا استفاده کند تا ضمن تامین احتیاجات غذایی مادر و جنین، سبب سنگینی معده نشود و غذای مصرفی به راحتی هضم شود.

در برنامه غذایی خانم باردار حتماً بایستی به مصرف میوه ها، سبزیجات و خشکبار مناسب و مغذی توجه ویژه ای داشت. از جمله میوه ها و سبزیجات مناسب این دوران عبارتند از انگور، بِه شیرین، سیب مَلس (ترش و شیرین)، گلابی، انار مَلس، کاهو و کاسنی و خشکبار مناسب این دوران عبارتند از مویز، بادام شیرین، انجیر خشک، فندق، کشمش و توت خشک.

سایر غذاهای توصیه شده برای دوران بارداری عبارت است از: نان سبوس دار که به خوبی پخته شده باشد، گوشت های با هضم آسان مانند گوشت مرغ خانگی، گوشت بره و بزغاله یک ساله، آش های سنتی مانند آشی که با بلغور جو یا گندم به همراه سبزیجاتی نظیر گشنیز، جعفری و اسفناج درست شده باشد.

معمولاً اغلب افراد به صورت تجربی و یا با مطالعه به شناخت خوبی از مواد غذایی مفید برای دوران بارداری می رسند اما موضوعی که به آن کمتر توجه می شود و باعث بروز بسیاری از مشکلات گوارشی خانم های باردار می شود، موارد تغذیه ای منع شده در بارداری است. در قسمت ذیل تعدادی از مهمترین این موارد ذکر شده است:

بایستی توجه داشت که در دوران بارداری از مصرف چند نوع ماده غذایی مختلف و متفاوت در یک وعده پرهیز شود مثلاً خوردن سالاد کاهو با پلوخورشت توصیه نمی شود. در دوران بارداری پرخوری و گرسنگی مضر بوده و باید از آنها اجتناب شود. خوردن خوراکی های خیلی چرب و خیلی شیرین توصیه نمی شود. بهتر است مواد خوراکی خیلی سرد مصرف نشود و از خوردن آب یخ، بستنی و یخ به شدت پرهیز شود. خانم باردار باید از مصرف غذاهایی که باعث یبوست می شود خودداری کند. مصرف سرکه در دوران بارداری مفید نیست و نباید در خوردن آن زیاده روی شود. مواد غذایی نفاخ مانند لوبیا، باقلا، نخود، کنجد، کرفس، ترب، سیر خام و پیاز خام نبایستی مصرف شود. از خوردن غذاهای تند و تلخ مانند فلفل بایستی اجتناب شود. از خوردن غذاهایی که باعث ایجاد قاعدگی می شوند مانند لوبیا، نخود، کنجد، کرفس، رازیانه، شنبلیله، گلرنگ، شبدر و … بایستی پرهیز شود. چنانچه رطوبت بدن خانم باردار زیاد باشد که از نشانه های این امر بروز تورم بدون علت مشخص به ویژه در اندام های تحتانی، تکرر ادرار بدون سوزش و افزایش ترشحات واژینال بدون سوزش و خارش می باشد بایستی علاوه بر مراجعه به پزشک، از زیاده روی در مصرف مواد غذایی رطوبت زا (مانند غذاهای چرب و میوه های آبدار مانند طالبی، خیار، گوجه فرنگی و مرکبات) و انجام اعمالی که سبب افزایش رطوبت می شود (مانند استحمام طولانی و مکرر) اجتناب نمود.

توجه داشته باشید که مصرف مواد غذایی ذکر شده در قسمت پرهیزات، برای خانم های باردار به اندازه معمول بلامانع است اما برای خانم هایی که دچار عوارضی نظیر تهدید به سقط هستند یا خانم هایی که در بارداری های قبلی با مشکل مواجه بوده اند، پرهیزها بایستی با توجه بیشتری رعایت شود تا بارداری به سلامت به انتها برسد.

ب) میزان فعالیت و حرکات بدنی

خانم باردار در اوایل بارداری نیازمند خواب، استراحت و آرامش بیشتری است اما پس از ایجاد شرایط ثبات نسبی جنین، بایستی پیاده روی و ورزش های سبک آغاز شود. به خاطر داشته باشید حرکات ورزشی شدید مانند دویدن و پریدن، حمل بار سنگین و ایستادن طولانی مدت برای خانم های باردار بسیار مضر است.

ج) چگونگی استحمام

حمام کردن خانم باردار بایستی متعادل باشد و از حمام طولانی و مکرر (به استثنای زمان نزدیک به بارداری) پرهیز شود. آب حمام نباید خیلی داغ یا خیلی سرد باشد. بلافاصله پس از بیرون آمدن از حمام بایستی از نوشیدن آب سرد خودداری شود و چنانچه فرد بسیار تشنه شده است می تواند بجای آب، شربت سنکنجبین، آبلیمو و یا آلبالو را به آرامی بنوشد.

د) مقاربت

جماع در بارداری بایستی با احتیاط انجام شود و از مقاربت زیاد خصوصاً در اوائل و اواخر حاملگی پرهیز شود. در مقاربت در دوران بارداری بایستی  از دخول تام، حرکت بسیار و شدید پرهیز شود. توصیه می شود در مادران بارداری که در این دوران دچار ضعف شدید می شوند، مقاربت بسیار محدود باشد و در خانم های بارداری که دارای شرایط تهدید به سقط جنین هستند جماع صورت نگیرد.

هـ) کنترل هیجانات و حالات روحی  

هیجانات شدید، استرس روحی و روانی، غضب، غم و اندوه می تواند باعث سقط شود به ویژه در ماه اول و آخر. همچنین خانم باردار بایستی از فریاد زدن، درمعرض صداهای بلند و ترسناک قرار گرفتن و مواجهه با صحنه های ترسناک پرهیز کند.

و) تدابیر عمومی: خانم باردار بایستی از خوابیدن به شکم، نگه داشتن ادرار و قرار گرفتن در معرض هوای سرد یا گرم شدید پرهیز نماید. توصیه می شود در فصل سرما خانم های باردار ناحیه زیر جناغ سینه را با پارچه پشمی نرم و به صورت ملایم بپوشانند. پوشیدن جوراب های تنگ نیز می تواند برای پیشگیری از تورم پا مورد استفاده قرار گیرد. بایستی توجه داشت اعمال فصد، حجامت، زالو، قی، اسهال و غیره در جمیع ایام بارداری خصوصاً پیش از ماه چهارم و بعد از ماه هفتم به شدت منع شده است

.راه های ارتباطی:

• آدرس تلگرام جامعه گیاه درمانی ایران irihmsir@
• آدرس اینستاگرام جامعه گیاه درمانی ایران irihmsir