عطر خوش به لیمو، عطرروزهای سرد پاییز
به‌لیمو نام یک گیاه دارویی معطر است بانام علمی Aloysia citrodora ازراسته نعناسانان و تیره Verbenaceaeشاه‌پسندیان است . درختچهٔ این گیاه ۱٬۵ تا ۲ متر است که گاهی بیشتر هم می‌شود. دارای برگ‌های ساده سرنیزه‌ای به طول ۷ تا ۱۰ سانتی‌متر با قاعده گره‌ای و عموماً به‌صورت دسته‌های سه تایی در هر گره است. گل آذین انتهایی و بصورت خوشه‌های باریک، جام گل کوچک و به‌طور مشخص واجد دو لب، سفید یا مایل به بنفش وارغوانی رنگ پریده، میوه هستکی و دارای ۲۱ عدد بذر است.این گیاه که به آفتاب زیادی نیاز دارد ،اکثراًدر نواحی گرم و یا گرم و مرطوب رشد خوبی می کند .این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و به طور طبیعی رویش آن در آرژانتین، شیلی و پرو گزارش شده‌است و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفته‌است و کشت می‌شود. در ایران این گیاه در استان‌های شمالی ایران ،تهران و باغ‌های کاشان کشت می‌شود. برگ‌ها بخش دارویی این گیاه هستند و بویی شبیه لیمو دارند. این بوی قوی لیمو ناشی از روغن فرار به لیمو است . در تجارت گیاه برای تولید روغن فرار تولید می شود .برگ‌ها را در اواخر تابستان جمع‌آوری می‌کنند. پودر برگ گیاه به‌لیمو به رنگ سبز مات و دارای بوی معطر، طعم آن تند و کمی تلخ است. برگ ها و ساقه های این گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. از به‌لیمو در درمان سوء هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده می‌شود بعلاوه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش و درمان بی خوابی نیز مفید است. محرک معده و بهبود دهنده گوارش و ضد اسپاسم است .این گیاه به عنوان مقوی معده و هضم کننده غذا مصرف میشود .همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی نیز کاربرد دارد. اسانس به‌لیمو دارای خواص باکتری کش و حشره کش بوده و همچنین در صنعت عطرسازی نیز از آن استفاده می‌شود. برگ و اسانس به‌لیمو را باید دور از نور، در جای خنک و سربسته نگهداری کرد. از فراورده‌های موجود در بازار آن می‌توان به چای ورون اشاره کرد.نوشیدن دم کردهٔ گیاه به‌لیمو به صورت چای طرفداران زیادی دارد.
نکته:در بیماران دچار نارسایی کلیوی و همچنین در دوران آبستنی و شیردهی باید از مصرف زیاد به‌لیمو اجتناب کرد. استفاده موضعی به‌لیمو ممکن است باعث حساسیت پوستی شود.